Reel ve sanal dünyada sakat/engelli ortamlarının en beylik tartışma konularından biri de “Sakat” mı, “Engelli” mi?’dir.
Kimisi;
“Bize sakat demeyin. Biz engelliyiz” der,
Kimisi;
“Kelimelere takılmayın. Adımızı değiştirmekle bir şey değişmiyor ki” der,
Kimisi;
“Off, yine mi açıldı bu konu. Ben kendimi bildim bileli bu konu konuşuluyor. Hâlâ bir sonuca varılamadı” der.
Oysa..
“Sakat”la “Engelli” aynı şey değildir ki!
Bir insan hem sakat, hem engelli olabilir! Ve öyledir de…
Toplumla iletişim/ilişki kurana dek sadece SAKATtır! Onun bu durumu kendisinden ve ailesinden/sevdiklerinden ve tanıdıklarından başka hiç ama hiç kimseyi ilgilendirmez!
Biraz daha ayrıntıya inelim:
Diyelim gözleri görmüyor.. Sabah uyandı.. Televizyonu veya bilgisayarı açtı.. Ama hiçbir şey göremedi! Yani toplumla kuracağı iletişimi, bir duyu organının yetersizliği yüzünden kuramadı! Resmen ENGELlendi!
İşitmiyor.. Sabah uyandı.. Telefon çaldı.. Duymadı.. Yine bir duyu organının yetersizliği yüzünden ENGELlenmiş oldu!
Bir omurilik felçli diyelim.. Tekerlekli Sandalye kullanıyor.. Ama evi/iş yeri 3. katta.. Ve asansör yok! Arkadaşlarının yardımıyla iniyor, çıkıyor.. O evi/iş yerini yapanların düşüncesizliği/duyarsızlığı yüzünden topluma katılamadı; ENGELlendi!
Bunlar gibi yüzlerce, binlerce örnek var.. Bu olayların kahramanları hem SAKAT, hem ENGELLİ..
Yani, toplumla iletişim kurana, onun içinde yerini alana kadar SAKAT, daha sonra hem SAKAT, hem ENGELLİ!
“Engelli” kelimesi, batı dillerindeki karşılığı olan “handicapped”den alınma.. Sakat karşılığı olan başka kelimeler de var.. Yani kibarlık olsun falan diye kullanılıyor değil.. Bir toplumsal ve politik hareketin ürünü.. Bilinçli olarak alınmış. “Sakat” kelimesi bunu tam karşılamıyor! -“Özürlü” kelimesine hiç girmeyeyim. O tam bir garabet örneği çünkü, tam bir ‘ucube’!-
Yukarıda örneklerle anlatmaya çalıştım. Benim sakatlığım/hastalığım benden, ailemden, sevdiklerimden, tanıdıklarımdan, aynı sakatlıktan/hastalıktan olanlardan başkasını ilgilendirmez! İlgilendirmemeli!
Ama sakata konulan engel; insanım diyen herkesi ilgilendirir, ilgilendirmeli!
Çünkü,
O da bu dünyaya insan olarak gelmiştir. Ve sakatlığı kendi tercihi değildir! Ve her insan gibi; başkasına yük olmadan yaşayabilmeli, toplumun içerisinde kendine yetebilen, üretebilen bir insan olmalıdır! Toplumdaki duyarsız ‘beriki’lerin yarattığı engelleri, aynı toplumun ‘ötekileri’yle bir araya gelerek kaldırtmalıdır!