İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nca, engellilerin ulaşımda ve kamu hizmeti alımında rahat hareket edebilmesi için “Engelsiz Tasarım Rehberi” hazırlandı.
Yasin kılıç’ın haberi
38 sayfalık rehber doğrultusunda yaya yollarından merdivenlere, asansörlerden çeşmelere, duraklardan bina girişlerine kadar kent içindeki tüm kullanım alanları engellilere uygun hale getirilecek.
1 Temmuz 2005 tarihinde yayımlanan Özürlüler Kanunu ile kamu kurum ve kuruluşlarına ait mevcut resmi yapılar, tüm yol, kaldırım, yaya geçidi, açık ve yeşil alanlar olmak üzere her türlü yapıların 7 yıl içinde engellilerin erişebilirliğine uygun duruma getirilmesi gerekiyor. Yine aynı şekilde büyükşehir belediyeleri ve belediyelerin de şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan toplu taşıma hizmetlerinin özürlülerin erişilebilirliğine uygun olması için gereken tedbirleri alınması gerekiyor. Kanunun yayımlandığı tarihten bu yana 6,5 yıla yakın süre geçti. Ancak birçok belediye hazırlıklarını hâlâ tamamış değil. Belediyelerin gerekli düzenlemeleri tamamlaması için önlerinde 7 aya yakın bir süre kaldı. 2012 yazından itibaren engelli vatandaşlar, kendilerine yönelik hizmetleri ihmal eden tüm kamu kurumlarından tazminat talep edebilecek.
Engellilerin şehirlerde rahatlıkla ulaşım ve erişimini sağlamak için ‘Engelsiz Tasarım Rehberi’ hazırlandı. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı yetkililerince hazırlanan 38 sayfalık rehber doğrultusunda yaya yollarından merdivenlere, asansörlerden çeşmelere, duraklardan bina girişlerine kadar kent içindeki tüm kullanım alanları engellilere uygun hale getirilecek. Herkes için eşit kullanım sağlanarak, engellilerin kentsel yapıların tümünde diğer vatandaşlar gibi rahatlıkla faydalanması sağlanacak. Engellilerin kent içinde tüm yapıları rahatlıkla kullanabilmesi için hazırlanan rehberde şehirde yapılacak tüm düzenlemelerin nasıl yapılacağı tek tek anlatılıyor. Rehberde yer alan yaya yolları ve kaldırımlar ile ilgili bölümde şu bilgiler yer alıyor: “İstanbul genelindeki yaya yolları hareket kısıtlılığı yaşayan bireyler de dahil olmak üzere tüm yayaların erişimine uygun olacak. Yaya sirkülasyonunda süreklilik sağlanacak. Yollar, yeterli genişlikte düzgün ve kaygan olmayan bir zemine sahip olacak. Altyapı donatıları ile kent donatıları erişime engel olmayacak.”
Engelsiz tasarım rehberi, 3194 Sayılı İmar Kanunu, 5378 Sayılı Özürlüler Kanunu, Başbakanlık Talimat ve Genelgeleri gereği TSE Standartları ve BM Engellilerin Erişebilirliğinde Engelsiz Çevreler Tasarlama Kılavuzu dikkate alınarak hazırlandı. Rehberde şehirsel çevre; yaya yolları ve kaldırımlar, yaya geçitleri, kent donatıları, otoparklar ve bina girişleri ile kamu yapıları, yerel yönetim birimleri, halka açık tesisler, alışveriş merkezleri, konaklama tesisleri, kültürel ve sosyal tesisler, kongre merkezleri, yeşil alanlar, parklar ve rekreasyon alanları, spor salonları, spor alanları, stadyumlar, eğlence merkezleri, gösteri ve konser salonları için istenen tasarım ve uygulama kriterleri ortaya konuldu. İstanbul’daki tüm yapılı çevre herkes için tasarlanarak, yalın ve kolay algılanabilir olacak. Engelsiz Tasarım Rehberi’nde yaya yollarından merdivenlere, asansörlerden çeşmelere, duraklardan bina girişlerine kadar kent içindeki tüm kullanım alanları engellilere uygun hale getirilecek.
Rehberdeki düzenlemelerden bazıları
Şehirlerdeki yaya yollarının genişliği yan yana rahat geçişler için en az 180 cm olmalı.
Yaya yollarında en az 3 cm yükseklikteki bordürlerle görme özürlüler için yönlendirici bir obje düzenlenmeli.
Yaya yolları görme özürlüler için çevresini kolay algılayabileceği şekilde; anlaşılır, sade ve çevresi ile tezat renk ve dokuda hissedilebilir yüzeyde olmalı.
Büyük meydanlarda ve 3 metreden daha geniş kaldırımlarda görme özürlüler için 40-60 cm genişlikte hissedilir yüzeyler oluşturulmalı.
Rampaların her iki tarafına, tekerlekli sandalye tekerleklerinin dışarı düşmemesi ve görme özürlüler için de bir yönlendirici eleman olması için en az 8-10 cm yüksekliğinde kenarlıklar yapılmalı.
Alt ve üst geçitler engellilerin de kullanabileceği şekilde yapılmalı, bu geçitlerde eğimi yüzde 6′yı geçmeyen rampalar kullanılmalı.
Yürüyüş güzergâhındaki engeller, görme engelliler için kontrast renk ve dokulu uyarıcı yüzeylerle işaretlenmeli ve güzergah üzerindeki donatıların yükseklikleri 70 cm’den az olmamalı.
Kaldırım üzerinde bulunan bina çıkmalarının, her türlü levha, işaret ve tabelaların en alçaktaki noktaları görme özürlü yayaların başlarını çarpmamaları için yerden en az 220 cm yükseklikte olmalıdır. 220 cm ve daha alçak olan merdiven altları kapatılmalı.
Binalarda, merdivenlerin küpeştelerinde görme özürlüler için merdiven başlarında Braille Alfabesi’yle kabartmalı bilgilendirme yapılmalı.
Asansörün önünde tekerlekli sandalyenin rahatça hareket edeceği kadar bir alan bulunmalı. Görme özürlüler için standartta belirtilen binalarda asansörlere hissedilebilir yüzeylerle yönlendirme yapılmalı.
Engelsiz aydınlatma elemanlarının üzerlerindeki donatı ve butonların yükseklikleri 140 -160 cm olmalı, yayaların ve özellikle görme engellilerin güvenli bir şekilde geçmesine izin verecek şekilde 220 cm yükseklikte olmalı.
Bankın yanında tekerlekli sandalye kullanıcısına 120 cmx120 cm alan bırakılmalı.
Çöp kutuları yayaların hareketlerini kısıtlamayacak şekilde yaya kaldırımı kenarında bordür taşına en az 40 cm uzaklıkta yer almalıdır. Yüksekliği en az 90 cm, en çok 120 cm olacak şekilde yerleştirilmeli.
Çeşmelerin farklı yükseklikte iki ağza sahip olmaları daha uygundur. Tekerlekli sandalye kullanıcıları için 85 cm, diğer kullanıcıların eğilerek kullanabilmeleri için 95 cm yükseklikte olmalı.